Scamper metodu nedir?
Araştırmalar; okul öncesi dönemde yaratıcılığın gerçeklik üzerine kurulmadığı, çocukların bakış açılarının yetişkinlerden farklı olduğu, ancak 7 yaşından sonra gerçekçiliğin önem kazandığını vurgulanmaktadır. SCAMPER da çocukların yaratıcılığını geliştirmeyi amaçlayan alternatif bir eğitim metodur.
Bu yöntem, çocuklara düşüncelerini değiştirmeleri yada birleştirmeleri konusunda adım attırarak; yaratıcı düşünmelerini sağlar. Scamper yöntemi, okul öncesinden başlayarak her düzeyde eğlenceli bir şekilde uygulanabilir. Çocukların düşüncelerini geliştirip onların keşif yapmasını cesaretlendirir. Yaratıcılıklarını ve kendi görüşlerini geliştirmeleri için gereksinimlerine uygun pratik yapma olanağı yaratır. Esnek düşünmeyi ve kalıpları yıkmayı öğretir. Çocuğa yaratıcılıkla ilgili ne kadar çok çalışma yaptırılırsa, farklı düşünme becerisi de o oranda gelişir.
Scamper, bir nesneyle ilgili farklı sorular üretilerek o nesne hakkında yeni düşünceler geliştirilmesini amaçlar. Scamper uygulaması materyal gerektirmeyen bir çalışmadır. Sizlerin de çocuğunuzla yemek yaparken, araba kullanırken kullanabileceğiniz gibi bir aile oyunu haline de dönüştürebilirsiniz. Peki Scamper nedir?
SCAMPER tek bir nesneye yöneltilen düşünme yöntemi serisidir. Bunun için tek bir nesne seçilir, beyin fırtınası yoluyla bu nesne değiştirilip, geliştirilir. Bunu yapmak için çocuğa sorular sorulur. Bu sorular çocuğun daha önce alışık olmadığı şekilde düşünmesini sağlar. Bu sorular bir anlamda farklı düşünme becerilerini kazandırmaya yönelik itici bir güçtür. Michalko ya göre Scamperın felsefesi Her fikir, varolan başka bir fikirden doğar.
SCAMPER anlamı olmayan bir sözcük. İngilizce 7 tane kelimenin ilk harflerinden oluşmuş bir akrostiştir.
Substitude= Yer değiştirme
Combine= Birleştirme
Adapt= Uyarlama
Modify, Minify, magnify= Değiştirme, küçültme, büyütme
Put to other uses= Diğer kullanışlarının yerine koyma
Eliminate= Çıkarmak, yok etmek
Reverse, Rearrange= Tersine çevirme ve yeniden düzenleme
SUBSTİTUDE Yer Değiştirme: Bu aşamada nesneyi başka bir şeyin yerine koyma çalışması yapılır. Örneğin : Elbise askısı yerine başka ne kullanılabilinir? ( ağaç dalı, anten, tahta parçası vb. )
COMBİNE Birleştirme: Bu aşamada farklı düşünceler ve öğeler bir araya getirilir ve birleştirilir. Örneğin : Elbise askısı ile neyi birleştirirsek daha gelişmiş bir askı elde ederiz? ( kirlilik ölçer bir aletle )
ADAPT Uyarlama: Bu aşamada nesnenin bir amaca ya da duruma uyum sağlaması için üzerinde düzeltme yapılır. Örneğin: Elbise askısına asılan giysinin çabuk kuruması için ne yapılabilinir? (askı suyu emen bir materyalden yapılabilinir.)
MODİFY, MİNİFY, MAGNİFY Değiştirme, Küçültme, Büyültme: Bu aşamada nesnenin orijinal örneğini alıp formunu değiştirmek için genişletme,şeklini ya da niteliğini büyütme,küçültme,hafifleştirme, yavaşlatma gibi düzenlemeler yapılır. Örneğin : Elbise askısı daha büyük ve güçlü yapılırsa ne olur? ( battaniye ve yatak örtülerini taşıyabilir.)
PUT TO OTHER USES Diğer Kullanımların Yerine Koyma: Amacını Değiştirme Bu aşamada çocuktan nesneyi farklı amaçlar için kullanması istenir. Örneğin: Elbise askısını başka hangi amaçla kullanabiliriz? ( şekli değiştirerek anten olarak kullanılabilinir.)
ELİMİNATE Yok Etme, Çıkarma: Bu aşamada çocuktan bir nesnenin nesnenin bir özelliğinin tümünü ya da bir bölümünü atmasını istenir. Örneğin: Elbise askısından neleri çıkarabiliriz? ( Pantolon asılma bölümünü )
REVERSE, REAARANGE Tersine Çevirme ya da Yeniden Düzenleme: Bu aşamada çocuktan nesnenin sahip olduğu şekilden farklı olarak düşünmesi istenir. Örneğin : Elbise askıları nasıl tasarlanabilinir? ( altına başka askıların asılabileceği bir kanca eklenerek giysi merdiveni oluşturabilinir. )
SCAMPER Çocuklarımızın yaratıcılığını geliştirmede ve hayal gücü, sezgi, düşünme, orjinallik hazinelerini korumada scamper yöntemini kullanıyoruz. Bu yöntem, çocuklara düşüncelerini değiştirmeleri ya da birleştirmeleri konusunda adım attırarak yaratıcı düşünmelerini sağlar. Scamper yöntemi okul öncesinden başlayarak her düzeyde eğlenceli bir şekilde uygulanabilir. Bu yöntem tek bir nesneye yöneltilen düşünme yöntemi serisidir. Bunun için tek bir nesne seçilir ve beyin fırtınası yoluyla bu nesne değiştirilip geliştirilebilir. Bunu yapmak için çocuğa sorular sorulur. Bu sorular çocuğun daha önce alışık olmadığı şekilde düşünmesini sağlar. Bu sorular bir anlamda farklı düşünme becerilerini kazandırmaya yönelik itici bir güçtür. Çocukların düşüncelerini geliştirip onların keşif yapmasını cesaretlendirir. Yaratıcılıklarını ve kendi görüşlerini geliştirmeleri için gereksinimlerine uygun pratik yapma olanağı yaratır. Ayrıca esnek düşünmeyi ve kalıpları yıkmayı öğretir. Çocuğa yaratıcılıkla ilgili ne kadar çok çalışma yaptırılırsa farklı düşünme becerisi de o oranda gelişir.
PYP primary years program eğitimi SCAMPER İLE İLGİLİ SORU ÖRNEKLERİ
S: Substitude: Yer Değiştirme
Ne ile değiştirebilirim?
Hangi materyalle değiştirebilirim?
Farklı bir güç kaynağı kullanabilir miyim?
Çok eski yıllarda onun yerine ne kullanılmış olabilir?
C: Combine: Birleştirme
Hangi bölümler birlikte çalışabilinir?
Neleri birleştirebiliriz?
Hangi özellikleri birleştirebiliriz?
A: Adapt: Uyarlama
Nesnenin hangi bölümünü ne ile değiştirebilirim?
M: Modify, Minify, Magnify: Değiştirme, Küçültme, Büyültme
Nesne daha ağır-hafif olsa ne olurdu?
Nesne daha büyük-küçük olsa ne olurdu?
Nesnenin rengini değiştirirsek ne olur?
Nesne konuşabilse ne söylerdi?
Nesnenin içi görülebilseydi ne olurdu?
P: Put To Other Uses: Diğer Kullanımlarının Yerine Koyma, Amacını Değiştirme
Nesneyi başka hangi amaçlar için nasıl kullanabiliriz?
E: Eliminate: Yok etme, Çıkarma
Nesneden neyi çıkarabilirsin?
Nesneye olan ihtiyacımız azalsa ne olurdu?
Nesneden çıkaramayacağınız parça hangisi? Neden?
R: Reverse, Reaarrange: Tersine Çevirme ya da Yeniden Düzenleme
Nesnenin şeklini, biçimini değiştirirsek ne olur?
ÖRNEK UYGULAMA Ayakkabı ile ilgili SCAMPER tekniğini kullanarak üretilen sorular:
Ayakkabı yerine başka ne kullanılabilinir?
Komik görünümlü bir ayakkabı elde etmek için ne yaparsın?
Ayakkabınız size büyük geldiğinde ne olur?
Ayakkabından hangi parçasını alabiliriz? Ne olur? Ayakkabıları değişik olarak nasıl tasarlayabiliriz?
Ayakkabımızı giymek dışında başka hangi amaçlar için kullanabiliriz?
Ayakkabın konuşsa sana ne der? Gibi sizde farklı nesnelerle farklı sorular üreterek çocuklarınızla birlikte yaratıcı bir oyun oynayabilirsiniz. Keyifli oyunlar.
BRAİN STORMİNG
Dünyanın en güçlü teleskopunu yaptın. Neler görmek isterdin?
Bir uzay yaratığı olsaydın ve Jüpiter’ de yaşasaydın, gezegenine gelen insanlara ne göstermek isterdin?
Ormanda yaşayan bir hayvan olsaydın, hangi hayvan olmak isterdin? Niçin?
Uzaylı bir arkadaşınıza mektup yazsanız ne yazardınız? Mektubu nasıl gönderirdiniz?
Yanardağlar niçin patlar?
Eve geldin ve en sevdiğin kitabını kardeşinin yırttığını gördün. Ne yapardın?
Kirlenen dünyamızı nasıl temizlerdiniz?
Gökyüzünde olsaydınız, ne olmak isterdiniz? Niçin?
Ayşe ile ali ormana piknik yapmaya gittiler. Her yer çok güzeldi. Hemen oturup, piknik sepetini açtılar. Bir de ne görsünler! …….
Sence güzel bir gün nasıl olur? Anlatır mısın?
Dünyanın herhangi bir yerinde yaşama şansın olsaydı nereyi, neden seçerdin?
Şu anda en çok yapmak istediğin şey nedir?
Başka birisi olabilseydin, kimin yerine geçmek isterdin? Neden?
Herhangi birisini kardeşin olarak seçmek isteseydin, kimi seçerdin? Neden?
Hangi masal kahramanını kardeş ya da ağabey olarak seçerdin? Neden?
Evde hangi hayvanı beslemek isterdin? Neden? Ona hangi ismi verirdin?
Çok değişik bir hamburgeri nasıl yapardın?
Bir dağın tepesinde tırmanıyorsun. Neler gördüğünü anlat.
Ay neden bazen büyük, bazen de küçük görünür?
Ağaçların yaprakları sonbaharda niçin dökülür?
Kurtlar neden ulur?
Kunduzlar niçin baraj yaparlar?
Güneş neden her zaman doğudan doğar, batıdan batar?
Dünya niçin döner?
Neden bazı bulutlar gri, bazıları beyazdır?
Rüzgar niçin eser?
Nehirler neden akar?
Denizlerde niçin dalga olur?
Ağaçlar nasıl büyür?
Uzayda bir gezegen bulsan ona hangi ismi verirdin?
İnsanları neler mutsuz eder?
İyi bir arkadaş nasıl olur?
İyi bir öğretmen nasıl olur?
İyi bir insan nasıl olunur?
Büyüyünce ne olmak istersin? Niçin?
Bir şeyi tanımlarken “gibi” kelimesini kullanarak kıyaslama yapabiliriz.
.......... gibi beyaz .......... gibi kötü
.......... gibi siyah .......... gibi güzel
.......... gibi mutlu .......... gibi parlak
.......... gibi üzgün .......... gibi inanılmaz
.......... gibi şişman .......... gibi sıkıcı
.......... gibi uzun .......... gibi çirkin
.......... gibi umutlu .......... gibi yüksek
.......... gibi huysuz .......... gibi korkunç
.......... gibi neşeli .......... gibi tatlı, lezzetli
İki kafan olsaydı neler yapardın?
Dört elin olsaydı neler yapmak isterdin?
Görünmez olsaydın neler yapardın?
3 dilek hakkın olsaydı neler dilerdin?
Güzel bir şapkan var. Normal kullanımı dışında, onunla neler yapmak isterdin?
Dünyanın hakimi olsaydın neler yapardın?
Çok önemli bir işin var. Yolda giderken sel sularının köprüyü yıktığını gördün. Karşıya geçmek için neler yapardın?
Bir bilim adamı olsan ne icat ederdin? Niçin?
Bisikletle giderken aniden havalandın ve uçmaya başladın. Nereye gidiyorsun? Neler görüyorsun? Yere nasıl ineceksin ve geriye nasıl döneceksin?
Sen bir kar tanesisin. Nasıl oluştun, yeryüzüne nasıl indin ve neler görüyorsun, bize anlat.
Aynı dili konuşmayan iki kişi nasıl anlaşır?
Plajda kumları kazarken bir define buldun. Bu define nedir? Ne yapardın?
Yeni doğmuş bir bebeksin. Neler gördüğünü anlat.
Bir sabah uyandığında büyük bir insanın vücuduna sahipsin. Ne yapardın?
Yolda yürürken bir kuş tüyü buldun. Sence o tüy nereden geldi ve başından ne maceralar geçti?
Sen, bir çocuğun en sevdiği oyuncağısın. Hayatını anlat.
Sen, mutsuz bir prens / prensessin. Neden mutsuzsun?
Duvarda asılı bir resimsin. Kimin evindesin ve neler görüyorsun?
Evsiz bir insanın bir gününü anlat.
Öğretmen olsan sınıfı rahatsız eden çocuğa nasıl davranırdın? Neler yapardın?
Dünyayı köpekler yönetecek olsaydı neler olurdu?
Ayakkabıların konuşabilseydi neler söylerdi?
“EĞER” ile başlayan sorular çocuklar için çok eğlencelidir.
Eğer, sindrella ’daki prens, cam ayakkabının sahibini ararken, ayağı sindrella kadar küçük birisine rastlayıp, o kişiyle evlenseydi ne olurdu?
