İSMAİL HAKKI TOPRAK GRUBU/ SOMUNCU BABA/DARENDE CEMAATİ
1. Tarihçe
Söz konusu grubun Nakşibendi-Hålidî ekolü çizgisinde faaliyetlerini icra ettiği ifade edilebilir. Grubun son dönemde liderliğini yapan üç kişi bulunmaktadır: İsmail Hakkı Toprak, Osman Hulusi Ateş, Hamid Hamidettin Ateş.
İsmail Hakkı Toprak, çeşitli kademelerde devlet memurluğu yaparak 1931 yılında emekli olmuştur. Nakşibendî-Halidi şeyhi Mustafa Haki'ye mürid olan Toprak, onun 1920'de vefatı üzerine yerine geçen Sivaslı Mustafa Taki'nin yaninda sülakünü tamamlayıp hilafet aldı.
Osman Hulusi Ateş, küçük yaşlarda Nakşibendî-Hålidi şeyhi Sivaslı ihrâmizade İsmail Hakkı Efendi'ye (Toprak) intisap etti. Şeyhinin ölümünden sonra onun halifesi sıfatıyla irşad faaliyetlerine başladı. Bu arada çeşitli dernekler kurarak öncelikle Darende'de cami, kütüphane, imam-hatip okulu, Kur'an kursu, lise, endüstri meslek lisesi ve ilâhiyat fakültesi gibi kurumların yapılmasına öncülük etti. 1986'da kendi adıyla anılan es-Seyyid Osman Hulusi Efendi Vakfı'nı kurdu. Osman Hulûsi Efendi 1990 yılında İstanbul'da vefat etti ve Darende'ye götürülerek Hamid-i Veli Camii haziresine defnedildi. Ateş; Divan ve Mektubat isimli eserleri kaleme almıştır.
Hamid Hamidettin Ateş: Babası Seyyid Osman Hulusi Efendi'nin emekli olması üzerine Darende Şeyh Hamid-i Veli Somuncu Baba Camii imam-hatipliğine atandı. Emekli olduğu 2014 yılına kadar aynı camide görev yaptı.
Osman Hulûsi Efendi'nin 1990 yılında vefatından sonra es-Seyyid Osman Hulûsi Efendi Vakfı Genel Başkanı olan Ateş, halen vakıf başkanlığı görevini yürütmektedir.
2. Öne Çıkan Görüşleri
Söz konusu oluşumu diğer geleneksel gruplardan ayıran özel bir yaklaşım veya görüşüne ulaşılamamıştır. Bununla birlikte günümüz tarikat hareketlerinin temel problemlerini bu grupta da gözlemlemek mümkündür. Şöyle ki, söz konusu dini oluşumun asıl kurucusu konumunda olan kişi Osman Hulusi Ateş, kendisini "seyyid" olarak tanımlamaktadır. Kendi eserlerinde rastlanmasa da bahse konu şahsı anlatan eserlerde, Ateş'in harikulade hallerine -abartili keramet anlayışı, karşısındaki şahsın zihninden geçenleri bilme vb.yer verildiği görülmektedir. Yine tasavvufa ait bazı uygulama ve anlayışların (vahdet-i vücud-şühud, rabita, şefaat, keramet, hatme vb.) bu grupta da var olduğu ifade edilebilir. Ayrıca sosyal gruplarda var olan izole/tard etme realitesine bu sosyal teşekkülde de rastlamak mümkündür. Nitekim Osman Hulusi Ateş'in damatlarından birinin cemaatle bağlantısı kesilmiş/kestirilmiştir.
3. Faaliyetleri
Bu oluşum, bütün faaliyetlerini "es-Seyyid Osman Hulusi Efendi Vakfı" marifetiyle icra etmektedir. Grubun diğer teşekküllerden farkı, kültürel ve sosyal faaliyetlerinin (sempozyum düzenleme, hastane yaptırma, restorasyon faaliyetleri vb.) oldukça yoğun olmasıdır.
Cemaat www.hulusiefendivakfi.org.tr adlı bir siteye, www.hulusiefendivakfi. tv adlı bir internet televizyonu portaline sahiptir. Ayrıca Nasihat Yayınları isimli yayınevini aktif bir şekilde işleten cemaat, "Somuncu Baba İlim Kültür ve Edebiyat Dergisi"ni de çıkarmaktadır.
Oluşum, Malatya/Darende merkezli olup etki alanı daha ziyade bu bölgedir. Türkiye'nin çeşitli illerinde temsilcilikleri bulunmakla birlikte buralardaki etki alanlarının sınırlı olduğu söylenebilir. Zira birkaç büyük şehrin (Ankara, İstanbul, Kayseri vb.) dışındaki illerde, sadece temsilci olan kişilerin telefon numaraları yer almaktadır.
