HALVETİYYE TARİKATI (HALVETİLER)

HALVETİYYE TARİKATI (UŞŞAKIYYE ve CERRAHİYYE KOLLARI)

1. Tarihçe

Halvetiyye tarikatının kurucusu Ömer el-Halveti'dir. İslam dünyasında en yaygın tarikat olan Halveti tekkeleri 1925'te Türkiye'de tekkelerin kapatılmasiyla faaliyetlerine resmen son vermişlerse de bazen gizli, bazen açıktan zikir ve ayin icra etmeye devam etmişlerdir. Bu tarikatın birçok kolu bugün Türkiye, Suriye, Misir, Balkanlar ve Kuzey Afrika ülkelerinde faaliyetlerini sürdürmektedir.

Cumhuriyet döneminde Halvetiyye'nin Anadolu'da Şabaniye, Uşşakıyye ve Cerråhiyye kolları vasıtasıyla faaliyetlerine devam ettiği görülmektedir.

a) Halvetiyye Uşşakıyye: Uşşaki tarikatının kurucusu Hasan Hüsamettin el-Buhari el-Uşşaki'dir (1475-1593). Kasımpaşa'daki merkez tekkenin son zakirbaşısı ve döneminin ileri gelen musikişinaslarından olan Kasımpaşalı Cemaleddin Efendi'nin (ö. 1937) öğrencileri arasında Hafız Kemal, Sadettin Kaynak, Sadi Hoşses ve Kemal Batanay gibi ünlü mevlidhanlar ve bestekârlar bulunmaktadır.

Günümüzde İç Anadolu bölgesinde devam eden bir kolu Hüsnü Gülzari'den (ö. 1965) sonra İbrahim İpek ve Fatih Nurullah tarafından sürdürülmektedir.

b) Halvetiyye Cerrahiyye: İstanbul Karagümrükte Canfeda Hatun Camiinin yanında bulunan merkez dergahin açıldığı 1115/1703 yili, Cerrahi tarikatının

 

kuruluş tarihi olarak kabul edilebilir. 1925 yılına kadar İstanbul'da başta Karagümrük'teki asitane olmak üzere Eyüp, Üsküdar ve Edirnekapı dâhil birçok semtte Cerrahî tekkesi bulunmaktaydı.

Tarikat, İbrahim Fahreddin Efendi (ö. 1966) ve onun halifeleri Muzaffer Ozak ile Sefer Dal vasıtasıyla günümüze ulaşmıştır.

Tekkelerin kapatılmasından sonraki yıllarda faaliyette olduğu bilinen yegane Cerrahi şeyhi İbrahim Fahreddin Efendi'dir. Asitane postnişini iken tekkelerin kapatılması üzerine türbedar olmuş, bu tarihten sonra tarikatı sürdürmeyi başarmış, 1964'te şeyhlik makamını halifelerinden Muzaffer Ozak'a bırakmıştır.

Muzaffer Ozak döneminde (1964-1985) topluma açılarak yeni ve güncel bir nitelik kazanan Cerrahiyye, şeyhin sohbet ve eserleriyle Batı dünyasına ve Amerika Birleşik Devletleri'ne kadar ulaşmış, buralarda tekkeler açılmıştır. Muzaffer Ozakin ölümünden sonra yerine Sefer Dal geçmiş ve vefat ettiği yıl olan 1999'a kadar bu görevi sürdürmüştür. Günümüzde ise Karagümrük'teki asitane irşad faaliyetine devam etmektedir ve postnişini Ömer Tuğrul Inançer'dir.

2. Öne Çıkan Görüşleri

Genel olarak Cerrahilerin de Uşşakilerin de gayeleri insanların nefis terbiyesini sağlamak ve tasavvuf ilmini yaygınlaştırmak olmakla birlikte Cerrahiler eğitim seviyesi ve kültür düzeyi yüksek bir kesim arasında yaygındır. Uşşakiler ise eğitim seviyesi ve kültür düzeyi vasat insanlar arasında daha yaygındır.

Tasavvuf anlayışlarında musiki önemli bir yere sahiptir.

3. Faaliyetleri

Halvetilere ait olduğu belirtilen bazı internet sayfaları şöyledir:

• http://www.halveti.net/

• http://www.mehmedeminguvener.com/default.asp

• http://www.ussaki.com/v2/

• http://www.terzibaba.com/index.php

a) Cerrahiler: Ömer Tuğrul inançer, tekke programlarının yanı sıra televizyon programlarina, bilhassa İstanbul'da belediyeler tarafından düzenlenen konferans ve sohbet programlarına da katılmaktadır.

b) Uşşakiyye: Uşşakilerin lideri konumundaki Eyyup Fatih Nurullah Şağban Kasımpaşa'daki merkez tekkede cuma hutbelerinde bazen kendi icraatlarından bahsetmektedir. Hutbeleri www.nuranitv.com isimli internet sitesi üzerinden yayınlanmaktadır.

2010 yılında Nurullah Şağban'ın girişimleriyle "Tasavvuf Yolu Federasyonu" kurulmuştur. 11 üyesi bulunan federasyonun amacının Türkiye'de tasavvufi meşrepler arasında birlikteliğin temin edilmesi olduğu iddia edilmektedir. Bu nedenle Alevi Bektaşi toplulukları ile de yakın münasebet içinde bulundukları söylenmektedir.