NORŞÎN DERGÂHI

1. Tarihçe

Günümüz Türkiye Nakşilerinin ciddi bir kısmının tarikat silsilesi, Norşin'de medfun olan Şeyh Abdurrahman-Tagi'ye dayanmaktadır. Tarikat silsilesi, Sibgatullah Arvâsî, Seyyid Tâhâ vasıtasıyla Halidiyye kolunun kurucusu Halid el-Bağdadi'ye ulaşır. "Seyda" lakaplı Şeyh Abdurrahman, yetiştirdiği ilim talebeleri, icazet verdiği on dokuz halifesi ve binlere varan müridi ile Doğu Anadolu bölgesinin Nakşibendi-Halidi meşrebine göre bir tasavvufi yaşantıyı benimsemesinde etkili olmuştur.

Hålidi şeyhleri, tasavvufi faaliyetlerinin yanında, 1924'te medreseler kapatıldiktan sonra doğu ve güneydoğu bölgesinde medresede okutulan ilimleri kendi özel medreselerinde okutmaya devam etmişlerdir. Buralarda öğrenim gören pek çok talebe daha sonra Türkiye'nin çeşitli yerlerinde müftü, vàiz ve imam olarak görev almışlardır.

Tekkenin bir diğer özelliği de buradan yedi farklı kol doğmasıdır. Halidîlik bu kollarla daha da yaygınlaşmıştır. Bunlar; Ohin, Hazne/Tel Ma'ruf, Çokreş, Zokayd, Hezân, Taşkesenli ve Kırtıloğlu şubeleridir.

2. Öne Çıkan Görüşleri

Norşin, tarihsel açıdan Nakşibendi/Halidi tarikatının en önemli merkezidir. Aynı zamanda Norşin medresesine de ev sahipliği yapmaktadır. Şeyh Abdurrahman-Tågi'nin burada kurduğu müesseselerin bölgenin toplumsal ve dini yapısına müspet etkileri olmuştur. Mevlânâ Hålid-i Bağdådi'nin ve halifelerinin Şiilere karşı negatif tavrı, Şiiliğin Irak'a ve Anadolu'ya sızmasına engel olduğundan Osmanlı Devleti tarafından takdirle karşılanmışlardır.

Norşin Tekkesi, birinci cihan harbinde Ruslara karşı Osmanlı tarafında cihada katılmış ve büyük mücadeleler vermiştir. Şeyh Said'in 1925'teki isyanina katılıp katılmama meselesini görüşmek üzere Bitlis'in bir köyünde bir araya gelen Hålidi şeyhleri isyana taraftar olmamışlar, sadece Vartolu Şeyh Mahmud isyana katılmıştır.

3. Faaliyetleri

Abdurrahman-Tagi'nin yazdığı her hangi bir eseri bulunmamaktadır. Şeyh Hazret'in yüz civarındaki mektuplarının derlenmesiyle oluşturulan Mektubat'ı Türkçe'ye çevrilmiştir. Bu mektuplar tasavvufun, Nakşi tarikatının adapları, fikih meseleleri ile ahlaki konulardaki kanaatlerini içeren, gerek kendi halifelerine gerekse de pederinin halifelerine ve başka âlimlere gönderdiği Arapça mektupları muhtevidir. Günümüzde birkaç medreseleri ve eskiye kıyasla azalan sayıda müritleri bulunmaktadır.