MUSTAZ'AFLAR HAREKETİ (HİZBULLAH)

1. Tarihçe

Cemaata Ulamaye İslami (Islam Alimleri Cemaati) adıyla 1979 yılında Batman'da ortaya çıkan hareketin kurucusu, 1952 yılı Batman doğumlu mülkiyeli Hüseyin Velioğlu'dur. Oluşum, ismini sonradan "Hizbullah" olarak değiştirmiştir. İlim Kitapevi etrafında gelişen oluşum, Cami merkezli bir yapılanmaya gitmiştir. Yapı, kendisine öncelikli faaliyet bölgesi olarak Güneydoğu Anadolu bölgesini belirlemiş ve 1990'ların başına kadar medrese hocaları, seydalar, şeyhler ve eğitimli kişilerle temas kurmaya çalışmıştır.

1979-1991 yılları arasında şiddete bulaşmayan hareket, 1991-2001 arasında taktik değiştirerek esas kabul ettiği Tebliğ, Cemaat ve Cihad aşamalarını terk ederek PKK'ya, kendi çizgisindeki Menzil Grubuna (Fidan Güngör Grubu) ve bölgedeki bazı kanaat önderlerine yönelik şiddete başvurmuş ve illegal bir hüviyete bürünmüştür.

Hareket, doğal merkezi Diyarbakır başta olmak üzere Bismil, Silvan, Mardin, Nusaybin, Cizre, Tatvan, Adana, Konya ve İstanbul'da 17 Ocak 2000 tarihinde gerçekleşen Beykoz Operasyonuna kadar Velioğlu kontrolünde faaliyetlerini yürütmüştür. Velioğlu'nun operasyonda öldürülmesinden sonra Cemal Tutar, İsa Altsoy ve Edip Gümüş'ün harekete liderlik yaptığı belirtilmektedir.

Beykoz Operasyonu ile devlet, örgütün üyelik arşivini ele geçirmiş ve arşivdeki isimlere yönelik 17 bin civarında tutuklama yapmıştır. Bu tutuklamalarla dağılan hareket, 2004 yılında Mustazaflarla Dayanışma Derneği adıyla dernekleşerek hem mağdur/mustazaf kabul ettiği tutuklu müntesiplerine ve onların yakınlarına sahip çıkmak suretiyle toparlanmaya başlamış, hem de legal alanda faaliyette bulunmayı tercih etmiştir. Her ne kadar "tağati" sistem ve "darülharb" kabul ettikleri devletin denetimine girmek örgüt içinde bazı itirazlara neden olsa da faaliyetlerine devam eden Dernek, 2012 yılında Hizbullah'ın devamı olma gerekçesiyle kapatılmıştır.

Mustazaflar Derneği'nin kapatılmasından sonra hem kapatılmasının zor olması hem de propaganda imkânı derneğe göre daha iyi olmasından dolayı hareket, partileşme kararı almış ve 2013 yılında Hür Dava Partisi (Hüda Par) adıyla partiye dönüşmüştür. Muztazaflar Hareketi, hem dernekleştikten hem de partileştikten sonra Hizbullah'ın devamı olma problemi veya ithamı ile karşılaşmıştır.

2. Öne Çıkan Görüşleri

Mustazaflar hareketi; akılcılık, mealcilik, tekfircilik ve irkçılık gibi akım ve düşünceleri prensipte reddeder.

Hareket, kendini dini naslara bağlı olarak görmekte ve dinin ahlak, ibadet, itikatla ilgili bütün prensiplerini kabul etmekte, bu prensiplerin ihyasını engelleyen tağuti zulüm rejimlerine karşı mücadeleyi hedeflemektedir. Bu itibarla hareket mensupları gayri İslami “Laik Kemalist zulüm rejimine" karşı mücadelenin varlık sebepleri olduğunu iddia etmektedirler.

Hareket, Kudüs'e ayrı bir ehemmiyet vermektedir. Ümmetçi bir fikriyatı olan örgüt meşverete önem verdiğini, Kürtçe'nin resmi dil olması gerektiğini vurgulamaktadır. Her ne kadar "Kürt Milliyetçiliği'ne karşı olduklarını ileri sürseler de hareketin kurucuları ve hitap ettikleri kitle Kürtlerdir. Emperyalistlerin kendi çıkarları için Kürtleri parçaladığını ve sorunlar ürettiğini, sonradan da onlarla ilgileniyormuş gibi gözüktüğünü ileri sürerler.

Hareket, İslam'ın hâkim olmadığı ve Kur'an'ı meşruiyetin kaynağı olarak kabul etmeyen tüm rejim ve yönetimleri gayri İslami olarak kabul etmektedir. Gayri İslami yönetimlerde görev alan bireyleri ise özel konum ve amellerine göre değerlendirmekte ve tümden tekfir anlayışını benimsememektedir. Hareket, oy vermeyi, iki şerden ehven olanı tercih kapsamında değerlendirdiğinden caiz kabul etmektedir.

Yapı kendini "İslam'ı hayata hâkim kılma amacıyla mücadele sahnesine çıkmış topluluk olarak görüp bunu gerçekleştirmek için Tebliğ, Cemaat ve Cihad aşamalarına göre hareket ettiğini iddia etmektedir. Şiddete başvurduğu dönemlerde bunun yanlış olduğunu söyleyenler, söz konusu aşamaların ihmal edilmesinden kaynaklandığını öne sürmüşlerdir.

Hareket içinde şiddet yanlıları ile daha ılımlılar arasında bir çekişme olduğu hissedilmektedir. Bu bağlamda mevcut devlet anlayışına getirdikleri eleştiriler neredeyse birebir aynı olmakla birlikte, eleştirdikleri yönlerin islahı için benimsedikleri mücadele biçimi birbirinden farklıdır. Bu fark, Mustazaflar hareketinin derneklerinin kapatılmasından sonra partileşme sürecine giden istişareler sırasında da kendini hissettirmiştir.

3. Faaliyetleri

Mustazaflar Hareketi, 1979-1991 yılları arasında Doğu ve Güneydoğu bölgelerinin medrese, üniversite, lise, ortaokul, işçi, esnaf, memur, köylü bütün kesimlerini içine alan tebliğ, davet, eğitim ağırlıklı çalışmalar yapmıştır. Bu süreçte cemaatleşmeye ehemmiyet verilmiş, medreselerle yakın ilişki kurulmuştur. Bunun neticesinde bölgede var olmaya çalışan PKK'nın alan kaybetmesine sebep olduğundan iki grup arasında mücadele başlamıştır. Bundan sonra ise şiddet dönemi ve yeraltına çekilme dönemine girilmiştir. Hareket, 2004 yılında dernekleşmekle tekrar gün yüzüne çıkmış ve daha görünür faaliyetlere yönelmiştir.

Harekete bağlı Ålimler ve Medreseler Birliği (İttihadü'l-Ulema), eğitim ve iftå (dini sorulara cevap vermek) faaliyetlerini yürütmektedir. Ayrıca Hüseyin Velioğlu'nun öldürülmesinden sonra kurulan ve sayıları yüze ulaşan dernekler, Peygamber Sevdalıları Platformu koordinatörlüğünde ses getiren Peygambere Saygı Mitingi, Kur'an'a Saygı Mitingi, Kudüs'e Sahip Çıkıyoruz Mitingi ve Kutlu Doğum Programı gibi etkinlikler tertip etmektedir.

Zikri geçen dernekler ayrıca bölgede ihtiyacı olan ailelere yönelik yiyecek ve giyecek dağıtımı, devlet yetkililerinin ulaşamadığı ücra köylerde genel sağlık taramaları ve kan bağışları yapma, öğrenciler için burs imkânları sağlama, Kur'an kursları açma, toplu sünnet ve nikâh törenleri gerçekleştirme gibi faaliyetlerde bulunmaktadır. Hareket, Hizbullah'ın aksine bütün faaliyetlerini sahiplenen ve propagandasını yapan bir yapıya dönüşmüştür. Propaganda için cami dersleri, ev sohbetleri, kitapevleri, Hizbullah'ın tarihçesini anlatan kitaplar, Inzar, Nisanur, Kelhaamed dergileri, haftalık Doğru Haber Gazetesi, Dua Yayıncılık, İlke Haber Ajansı, web siteleri ve televizyon yayınlarını kullanmaktadır.